Jeśli praca na własny rachunek w Niemczech to Twoje marzenie, koniecznie sprawdź, czy jej rodzaj podlega pod Freiberufler, czyli wolny zawód. Bycie Freiberufler wiąże się bowiem z niższymi kosztami niż prowadzenie Gewerbe (jednoosobowej działalności gospodarczej) i co za tym idzie, może być o wiele bardziej opłacalne. W poniższym artykule skupimy się na szczegółach pracy jako przedstawiciel wolnego zawodu, czyli Freiberufler w Niemczech.
Freiberufler — co to?
Freiberufler w Niemczech, często tłumaczone jako freelancer, to osoba wykonująca wolny zawód. Aby zyskać status Freiberufler, należy wykonywać pracę, która wymaga posiadania wyższego wykształcenia, bądź specjalnych kwalifikacji do wykonywania pracy na danym stanowisku. Głównym kryterium jest tutaj samodzielne realizowanie pracy o charakterze artystycznym, naukowym, literackim, dydaktycznym lub edukacyjnym. Jakie zawody wliczają się zatem w poczet Freiberufler? Poniżej ich przykłady:
- lekarze, dentyści, weterynarze;
- inżynierowie, geodeci, architekci;
- ekonomiści, biegli rewidenci, agenci i doradcy podatkowi;
- neuropaci, fizjoterapeuci;
- tłumacze ustni i przysięgli;
- piloci;
- prawnicy, rzecznicy patentowi, notariusze;
- chemicy handlowi;
- konsultanci podatkowi;
- dziennikarze, fotoreporterzy.
Pod pewnymi warunkami status Freiberufler mogą posiąść także wykładowcy, niektórzy nauczyciele, wychowawcy, pracownicy socjalni, logopedzi, położne, czy też osoby wykonujące zawód związany z działalnością artystyczną, naukową, dydaktyczną, edukacyjną bądź literacką.
Freiberufler a podatek V A T
Przy wykonywaniu niektórych zawodów, takich jak np. tych związanych z kształceniem, kulturą czy leczeniem ludzi, Freiberufler może z zasady nie płacić podatku Vat. W innych przypadkach na rachunku powinno się umieścić kwotę podatku w wysokości 19%, lub w przypadku ilustratorów, dziennikarzy lub pisarzy – 7%.
W pozostałych sytuacjach można się zwolnić z płacenia podatku vat, o czym mówi regulacja dotycząca małych przedsiębiorstw zgodnie z § 19 UStG, czyli Kleinunternehmerregelung, Status na dzień: 7 lutego 2022 r. -”Osoby samozatrudnione, których obrót w ubiegłym roku wynosił mniej niż 22 000 EUR i nie przewiduje się przekroczenia 50 000 EUR w następnym roku, mogą stosować przepisy dotyczące małych przedsiębiorstw i nie muszą płacić podatku od sprzedaży”.
Freiberufler — wymagane składki i podatki
Jeśli praca Freiberufler jest Twoją główną aktywnością zawodową, czyli jesteś tzw. Freiberufler hauptberuflich, to co miesiąc musisz opłacać składki na ubezpieczenie zdrowotne, które jest w Niemczech obowiązkowe. Ponadto musisz też opłacać tzw. Pflegeversicherung (ubezpieczenie opiekuńcze). Dodatkowo możesz także założyć sobie Rentenversicherung, czyli ubezpieczenie emerytalne oraz Arbeitslosenversicherung, czyli ubezpieczenie na wypadek utraty pracy, dzięki któremu będzie przysługiwał Ci zasiłek dla bezrobotnych. Wymienione powyżej składki nie będą obowiązywać jeśli pracujesz już gdzieś na etacie, a Freiberufler jest Twoim dodatkowym zajęciem, gdyż są one już raz opłacone.
W jaki sposób zostać Freiberufler?
Jeśli oficjalnie chcesz zostać Freiberufler, musisz zgłosić się do Finazamtu, czyli niemieckiego urzędu skarbowego i zarejestrować się jako przedstawiciel wolnego zawodu
(warto zaznaczyć tu opcję zwolnienia z podatku Vat, jeśli planujesz z niej korzystać). Masz na to aż 4 tygodnie od rozpoczęcia działalności. Finanzamt przydzieli Ci również Steuernummer, czyli numer identyfikacji podatkowej, którym będziesz się w przyszłości posługiwał m.in. przy wystawianiu rachunków, czy rozliczaniu się z podatku.
O tym, czy zostaniesz zaklasyfikowany jako Freiberufler, czy też podlegać będziesz przepisom, o prowadzeniu działalności gospodarczej finalnie decyduje urząd. Najczęściej jest to sprawdzane dopiero po kilku latach poprzez kontrole urzędu skarbowego w przedsiębiorstwie. W sytuacji, gdy urząd zakwalifikuje Cię jednak do kategorii przedsiębiorców, będziesz musiał uiścić podatek dochodowy za poprzednie lata. Z tego powodu warto te sprawy wyjaśnić w urzędzie już na samym początku, przy zgłaszaniu wolnego zawodu, aby uniknąć niepotrzebnych kosztów, czyli zapłaty zaległych podatków od działalności gospodarczej w późniejszym terminie.
Freiberufler a przynależność do izb zawodowych i Künstlersozialkasse
Niektóre z grup zawodowych wymagają członkostwa, w danej izbie np. lekarze powinni należeć do izby lekarskiej, adwokaci do izby adwokackiej, itd. Osoby wykonujące niektóre wolne zawody podlegają obowiązkowi członkostwa w odpowiadającej izbie. Zawodami podlegającymi członkostwu do danych izb, są:
- lekarze;
- adwokaci;
- farmaceuci;
- stomatolodzy;
- architekci;
- psychoterapeuci;
- weterynarze;
- inżynierowie konsultanci;
- audytorzy;
- doradcy podatkowi;
- rzecznicy patentowi;
- notariusze.
Warto wspomnieć, że przedstawiciele wolnych zawodów nie mają obowiązku należenia do Izby Przemysłowo-Handlowej, czy Izby Rzemieślniczej.
Z kolei Künstlersozialkasse (w skrócie KSK) to instytucja, która odpowiada za bezpieczeństwo społeczne osób wolnych zawodów, takich jak np. publicyści, pisarze, artyści i muzycy. W czasie okresu członkostwa KSK pokrywa część kosztów związanych z ubezpieczeniem zdrowotnym, emerytalnym czy pielęgnacyjnym, które w przypadku swoich pracowników ponosiłby pracodawca. Künstlersozialkasse jest pewnego rodzaju ubezpieczeniem społecznym dla artystów.
Freiberufler — przykłady pracy jako przedstawiciel wolnego zawodu
Jak już wspomnieliśmy powyżej, bycie Freiberufler definiuje wykonywanie wolnego zawodu. Można traktować go jako jedyną formę zarobkowania, ale również jako dodatkową pracę oprócz etatu. W zależności, do jakiej grupy należysz, obowiązywać Cię będą także inne składki, a nawet stawki podatku vat. Poniżej podajemy 3 różne przykłady pracy na Freiberufler.
- Pierwszym przykładem jest traktowanie Freiberufler jako dodatkowego źródła dochodu. Jeśli pracujesz na etat, np. w supermarkecie na kasie i planujesz trochę dorobić, wystarczy, że zarejestrujesz się w Finanzamt jako Freiberufler i we wniosku zaznaczysz opcję zwolnienia z vat. Nie musisz już płacić składek na ubezpieczenie zdrowotne ani opiekuńcze, gdyż opłacane są już przez Twojego pracodawcę przy umowie na etat. Za wykonane usługi wystawiasz rachunki, a raz w roku, musisz zsumować przychody, odjąć koszty i złożyć zeznanie podatkowe.
- Drugim przykładem jest praca na Freiberufler jako lekarz, gdzie jest ona głównym źródłem dochodu. W tym przypadku sam płacisz sobie wszelkie składki, ale nie płacisz podatku Vat. Jesteś też zobowiązany, aby raz w roku rozliczyć się z Finanzamt i opłacić podatek dochodowy.
- Ostatnim przykładem jest praca na Freiberufler jako grafik komputerowy, gdzie praca ta jest również głównym źródłem utrzymania. Tutaj sam płacisz wszelkie składki, wyceniasz swoje usługi z 19% stawką vat i co miesiąc musisz płacić ten podatek w Finanzamt.
Minusy pracy w ramach Freiberufler
Bycie Freiberufler w Niemczech to nie tylko wiele udogodnień, wspomnianych powyżej. Wiąże się to także z kilkoma trudnościami. Pierwszą z nich jest brak prawa do płatnego urlopu, w przeciwieństwie do pracy na etat czy chociażby w ramach minijob. Będąc Freiberufler samemu trzeba również zadbać o swoich klientów. Z pewnością wymaga to o wiele więcej pracy i wysiłku, niż samo wykonywanie poleceń szefa, jak to ma miejsce przy pracy np. na etacie. Pracując tylko i wyłącznie jako Freiberufler trzeba być także bardzo zdyscyplinowanym, pracowitym i potrafić odpowiednio zorganizować sobie pracę. Istotne jest również zadbanie o bazę stałych klientów i odpowiednią reklamę świadczonych usług.
Praca jako Freiberufler jest oczywiście o wiele prostsza, gdy oprócz niej, jest się zatrudnionym w innym miejscu na cały etat. W takim przypadku służyć może ona nie tylko jako dodatkowe źródło dochodu, ale także jako możliwość rozwoju swojej pasji bez presji zarobkowania.
Freiberufler w Niemczech, czy się opłaca?
Jeśli Twój wolny zawód podlega pod Freiberufler, niesie to za sobą wiele korzyści i może być naprawdę opłacalne. Po pierwsze nie trzeba tutaj opłacać Gewerbesteuer, czyli podatku od prowadzenia firmy, który uiszczany jest do lokalnych władz. W przypadku Freiberufler, rozliczenie podatkowe, czyli Steuererklärung też jest o wiele mniej pracochłonne, gdyż nie ma tutaj konieczności Bilanzierung. Ważna jest jednak punktualność w składaniu rozliczeń do Finanzamt. Do kolejnych plusów należy możliwość zwolnienia z podatku Vat (dotyczy to np. zawodów związanych z leczeniem oraz publicystów). Ponadto nie wymaga się przymusowego członkostwa w Izbie Handlowo — Przemysłowej czy w Izbie Rzemieślniczej. Do kolejnych plusów należy możliwość obniżki składek w ubezpieczeniu Sozialversicherung, jeśli należysz do Künstlersozialkasse (opcja dla muzyków, artystów, pisarzy i publicystów).
Freiberufler po latach bycia przedsiębiorcą — czy to możliwe?
Jeśli od lat prowadzisz działalność gospodarczą jako przedsiębiorca, nie oznacza to, że już nigdy nie będziesz mógł otrzymać statusu osoby wykonującej wolny zawód. W przypadku gdy przez lata wykonujesz zawód ujęty w katalogu wolnych zawodów, ale nie masz w tym kierunku odpowiedniego wykształcenia, możesz wykazać poprzez próbki swojej pracy oraz doświadczenie zawodowe, że wykonujesz wolny zawód.
Trzeba wtedy wnieść sprzeciw wobec aktualnej decyzji zobowiązującej naliczanie podatku dochodowego od działalności gospodarczej. Ponadto należy złożyć wniosek o zmianę prawomocnej decyzji. Jeśli uda Ci się odpowiednio udokumentować wniosek o przyznanie statusu osoby wykonującej wolny zawód, wówczas liczyć możesz na zwrot niesłusznie zapłaconego podatku od prowadzenia działalności gospodarczej. Dotychczas wydano już wiele orzeczeń w tego typu sprawach. Dotyczyły one m.in. programistów, projektantów stron internetowych czy informatyków, którym w rezultacie przyznano status osoby wykonującej wolny zawód oraz zwrot niesłusznie zapłaconego podatku od działalności gospodarczej.
