Zgodnie z prawem obowiązującym na terenie Unii Europejskiej, każdy pracownik zobowiązany jest do posiadania ubezpieczenia zdrowotnego w kraju, w którym nawiązał stosunek pracy. To oznacza, że nawet jeśli zlecenie realizowane w Niemczech jest krótkoterminowe, koniecznie jest posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego w tym kraju.
Kasa chorych w Niemczech jest częścią niemieckiego systemu ubezpieczeń społecznych. Jest ona podmiotem pełniącym funkcję odpowiednika polskiego NFZ. Posiada ona jednak kilka znaczących różnic, które w dużym stopniu komplikują procedurę składkową. To sprawia, że wiele osób mieszkających i pracujących na terenie Niemiec, rozważa przejście z kasy chorych na prywatne ubezpieczenie zdrowotne. W wielu przypadkach może się ono okazać znacznie tańszym i wygodniejszym rozwiązaniem. Jak wygląda procedura przejścia z kasy chorych na prywatne ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech?
Kasa chorych w Niemczech – charakterystyka ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego
Ustawowa kasa chorych w Niemczech, czyli gesetzliche Krankenversicherung, funkcjonuje analogicznie do polskiego Narodowego Funduszu Zdrowia. Główną różnicą jest fakt, że niemiecka kasa chorych podzielona jest na ok. 110 różnych podmiotów. Do najpopularniejszych należy AOK, Barmer, Techniker Krankenkasse oraz DAK. Warto również dodać, że stan zdrowia nie jest wyznacznikiem dla możliwości przystąpienia do wybranej kasy chorych. Bowiem składki na ustawowe ubezpieczenie zdrowotne uzależnione są od dochodów interesanta.
Podstawę stanowi łączny dochód brutto klienta. Od niego odliczana jest stawka składki, która wynosi 14,6%. Koszt dzielony jest równomiernie pomiędzy ubezpieczonego i pracodawcę. Oznacza to, że pracownikowi przysługuje do zapłaty 7,3 % ze swoich dochodów. Jednak na tym nie koniec. Bowiem każda ustawowa kasa chorych pobiera dodatkową składkę, której wysokość może być różna, w zależności od wewnętrznych stawek podmiotu. Pełny koszt dodatkowej składki ponosi pracownik.
Warto dodać, że jeśli kwota służąca jako podstawa do obliczania składki (w 2022 roku wynosiła 4837,50 EUR) zostanie przekroczona, to dochody leżące powyżej tej granicy, nie są brane pod uwagę przy jej obliczaniu.
Ustawowe ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech może dotyczyć również dzieci i współmałżonka. Odbywa się to w ramach bezpłatnego ubezpieczenia rodzinnego.
Kasa chorych w Niemczech – komu przysługuje państwowe ubezpieczenie zdrowotne?
Ubezpieczenie zdrowotne jest w Niemczech obowiązkowe. Nie trzeba zatem spełniać żadnych dodatkowych wymogów, aby zostać członkiem niemieckiej kasy chorych. Natomiast bezwzględnemu obowiązkowi państwowego ubezpieczenia zdrowotnego podlegają:
- pracownicy, których roczne dochody w 2022 r. nie przekraczają 64 350 EUR brutto;
- emeryci;
- osoby przygotowujące się zawodu (niem. Ausbildung);
- osoby korzystające z zasiłku dla bezrobotnych.
Dobrowolnemu ubezpieczeniu w kasie chorych podlegają:
- osoby prowadzące własną działalność gospodarczą;
- osoby wykonujące wolny zawód (niem. Freiberuf);
- studenci;
- urzędnicy państwowi (niem. Beamte).
Dobrowolne ubezpieczenie oznacza, że wyżej wymienione podmioty mogą wybrać pomiędzy państwowym i prywatnym ubezpieczeniem zdrowotnym.
Sposób naliczania składek na państwową kasę chorych w Niemczech
Kwota składki jaką należy uiścić na poczet kasy chorych, obliczana jest na podstawie wysokości osiąganego dochodu. Aktualnie wynosi ona:
- minimalnie 207 EUR miesięcznie – przy dochodzie do max. 1100 EUR/ mies.,
- maksymalnie ponad 900 EUR – przy dochodzie powyżej 4.800 EUR/ mies.
Z uwagi na fakt, że pracownik nie jest w stanie przewidzieć swoich dochodów w przyszłości, bieżąca składka naliczana jest na podstawie wstępnych szacunków, lub danych z poprzedniego roku. Wówczas kasa chorych wymaga od beneficjenta przesłania potwierdzenia osiągniętych dochodów, czyli tzw. Einkommensteuerbescheid. Zwykle jest ono kontrolowane jeden raz w ciągu 12 miesięcy.
Na podstawie tego zaświadczenia rozliczana jest składka za ubiegły rok. W praktyce oznacza to, że kasa chorych dokonuje bilansu i zwraca nadpłacone składki, albo nalicza nadpłatę i podwyższa składkę na kolejny rok.
Do największych mankamentów tego systemu należy fakt, że kasa chorych nie będzie korzystnym rozwiązaniem dla każdego mieszkańca Niemiec. Osoby niepracujące oraz pracujące na tzw. minijob, który wynosi do 450 EUR miesięcznie, zobowiązane są płacić pełną składkę samodzielnie. Przeciętnie wynosi ona ok. 190 EUR na miesiąc. Natomiast przedsiębiorcy prowadzący własną działalność gospodarczą, zwykle muszą zapłacić nieco ponad 18 % od swojego zysku.
Emeryci mogą wystąpić o przeniesienie ubezpieczenia z NFZ i otrzymanie niemieckiej karty zdrowia. Wówczas koszt ich państwowego ubezpieczenia zdrowotnego w Niemczech, pokrywany jest przez polską kasę chorych.
Sposób naliczania składek na prywatne ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech
W przeciwieństwie do kasy chorych, składki na prywatne ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech, zupełnie nie zależą od zarobków beneficjenta. Dużym ułatwieniem jest fakt, że nie ma przeprowadzanej corocznej weryfikacji i korekty składki, nawet jeśli dochody ulegną zmianie.
Głównym czynnikiem warunkującym wysokość prywatnego ubezpieczenia w Niemczech, jest przede wszystkim wiek oraz stan zdrowia ubezpieczonego, w momencie zawarcia umowy. W wielu przypadkach jest to znacznie korzystniejsze rozwiązanie, gdyż np. składka ubezpieczeniowa dla osoby w wieku 30 lat, wynosi od ok. 220 EUR miesięcznie. Natomiast w przypadku kasy chorych, ta sama osoba zarabiająca 5000 EUR miesięcznie, będzie zobowiązana zapłacić ponad 900 EUR.
Przejście z kasy chorych na prywatne ubezpieczenie w Niemczech po otwarciu działalności gospodarczej
Osobie otwierającej firmę w Niemczech, dotychczas obowiązkowo ubezpieczonej w kasie chorych (np. jako pracownik etatowy), przysługuje prawo do natychmiastowego przejścia na prywatne ubezpieczenie zdrowotne. Można tego dokonać od dnia zakończenia obowiązkowego ubezpieczenia, czyli w praktyce od dnia rozwiązania stosunku pracy.
Warunkiem rozwiązania umowy z kasą chorych, jest złożenie wypowiedzenia w terminie najpóźniej dwóch miesięcy od zakończenia ubezpieczenia obowiązkowego. Wówczas należy przedłożyć kasie chorych potwierdzenie prywatnego ubezpieczenia. W przeciwnym razie ubezpieczenie państwowe będzie kontynuowane w formie ubezpieczenia dobrowolnego (niem. freiwillige Versicherung).
Przejście z kasy chorych na prywatne ubezpieczenie w Niemczech dla pracowników z wysokimi zarobkami
Wszystkie osoby zatrudnione na umowę o pracę podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu państwowemu w Niemczech. Jednak ich status w kasie chorych może ulec zmianie po przekroczeniu odpowiedniego progu dochodowego. W 2022 roku wynosi on 64 350 EUR brutto rocznie.
Zmiana statusu następuje dokładnie z upływem roku, w którym został przekroczony powyższy próg dochodowy. Dodatkowym warunkiem zmiany jest przekroczenie progu dochodowego również w roku bieżącym. Wówczas kasa chorych w Niemczech ma obowiązek pisemnego poinformowania interesanta o zmianie w statusie ubezpieczenia. Wówczas pracownik może podjąć decyzję o możliwości dobrowolnej kontynuacji ubezpieczenia, lub przejścia na prywatne ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech.
Na zmianę ubezpieczenia można zdecydować się także w późniejszym terminie – jednak z obowiązkiem zachowania 2-miesięcznego okresu wypowiedzenia.
Natomiast w przypadku zmiany pracodawcy, lub podjęcia pierwszego zatrudnienia na umowę o pracę w Niemczech, procedura jest znacznie prostsza. Wówczas jeśli w tym momencie dochód w pierwszych 12 miesiącach przekroczy przewidywalnie aktualny próg dochodowy, natychmiast można skorzystać z prywatnego ubezpieczenia, niezależnie od którego dnia w roku obowiązuje umowa o pracę.
Przejście z kasy chorych na prywatne ubezpieczenie w Niemczech dla dzieci
W przypadku dzieci również istnieje możliwość przejścia z kasy chorych na prywatne ubezpieczenie zdrowotne. Najczęściej do zmiany statusu dochodzi w momencie utraty prawa do darmowego ubezpieczenia rodzinnego w kasie chorych w Niemczech. Dzieje się to w przypadku, gdy jeden z rodziców jest ubezpieczony prywatnie i jednocześnie jego dochód przekracza próg dochodowy, który w 2022 roku wynosi 64.350 EUR brutto rocznie. Najczęściej drugi rodzic, posiadający mniejsze dochody, jest ubezpieczony wraz z dziećmi w państwowej kasie chorych.
W takiej sytuacji kasa chorych umożliwia kontynuację ubezpieczenia zdrowotnego w formie dobrowolnych składek. Wiąże się to jednak z koniecznością opłaty składki na każde dziecko, która obecnie wynosi ok. 210 EUR miesięcznie. Wówczas najlepszym rozwiązaniem jest zmiana ubezpieczenia na prywatne, którego koszt oscyluje w granicach 150 EUR i zwykle zapewnia wyższą jakość oraz bogatszy dostęp do świadczeń medycznych.
Z jakimi konsekwencjami wiąże się przejście na prywatne ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech?
Pomimo, że przejście z kasy chorych na prywatne ubezpieczenie w Niemczech wydaje się niezwykle atrakcyjnym rozwiązaniem, to w niektórych przypadkach nie jest ono opłacalne. Choć dla pewnych grup społecznych oznacza ono spore oszczędności, warto jednak rozważyć tę decyzję uwzględniając kilka czynników.
Decyzja o przejściu z kasy chorych na prywatne ubezpieczenie zdrowotne, powinna być podejmowana w oparciu o indywidualną sytuację życiową. Wówczas należy wziąć pod uwagę długoterminową prognozę dochodów, a także ważne etapy w życiu, takie jak narodziny dziecka, ślub, czy wyjazd z Niemiec na stałe.
Równie istotny jest fakt, że decydując się na prywatne ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech, nie ma możliwości powrotu do kasy chorych w dowolnym momencie. Można tego dokonać jedynie w ściśle określonych okolicznościach. Należą do nich m.in.:
- zamknięcie działalności gospodarczej i podjęcie zatrudnienia na umowę o pracę;
- spadek dochodów z umowy o pracę poniżej aktualnego progu dochodowego dla ubezpieczenia obowiązkowego.
Natomiast po ukończeniu 55 roku życia powrót do kasy chorych jest jeszcze bardziej ograniczony. Jest to możliwe jest możliwy tylko pod warunkiem, że w ostatnich 5 latach, przynajmniej przez jeden dzień osoba podlegała państwowemu ubezpieczeniu w kasie chorych.
