Niemiecki system podatkowy zdecydowanie różni się od tego w Polsce. Jest o wiele bardziej skomplikowany i dzieli podatników na sześć klas. Jakie są rodzaje klas podatkowych w Niemczech i czym się charakteryzują? Na jakiej podstawie przypisywana jest klasa podatkowa i czy można ją zmienić? Wyjaśniamy w poniższym artykule.
W Niemczech obowiązuje sześć klas podatkowych (z niem. Steuerklassen). Stawka potrącanego podatku dochodowego, zależy od tego, do której klasy przypisany jest podatnik. Podatek w Niemczech ma bowiem charakter progresywny i waha się od 14 do ponad 45%. Ponadto warto wiedzieć, że każda z poszczególnych klas podatkowych ma przydzieloną także inną kwotę wolną od podatku. Przynależność do danej klasy podatkowej jest uzależniona nie tylko od wysokości dochodów, ale także od sytuacji osobistej podatnika.
Klasa podatkowa w Niemczech — na co ma wpływ?
Przypisanie podatnika do odpowiedniej klasy podatkowej odbywa się głównie na podstawie jego sytuacji rodzinnej. To, do jakiej klasy zostanie się przydzielonym, będzie miało wpływ m.in. na wysokość zasiłków macierzyńskich i wychowawczych, zasiłków chorobowych i świadczeń dla bezrobotnych, a także na wysokość alimentów.
Główną różnicą pomiędzy poszczególnymi klasami jest wysokość pobieranych zaliczek na podatek dochodowy. W klasach, gdzie pobierane są wysokie zaliczki na podatek, można liczyć na zwrot nadpłaconej kwoty pod koniec roku. Jednak, gdy w danej klasie pobierane zaliczki są niskie, trzeba spodziewać się konieczności uiszczenia dopłat pod koniec roku. Co niesie za sobą każda z sześciu niemieckich klas podatkowych?
Pierwsza klasa podatkowa w Niemczech
Pierwsza klasa podatkowa w Niemczech obejmuje:
- singli;
- osoby prowadzące jednoosobowe gospodarstwo domowe;
- rozwiedzionych;
- osoby owdowiałe (od co najmniej dwóch lat);
- pary w separacji;
- osoby pozostające w związku małżeńskim, których współmałżonek nie jest rezydentem podatkowym w Niemczech lub mieszka poza Unią Europejską.
Podatnicy przypisani do tej klasy zazwyczaj nie muszą rozliczać się co roku, ale czasami może ich do tego zobligować niemiecki Urząd Skarbowy (z niem. Finanzamt). Naliczane zaliczki na podatek dochodowy są tu dość wysokie, jednak pod koniec roku jest możliwość odliczenia nadpłaconego podatku. Wysokość podatku w pierwszej klasie podatkowej w Niemczech wynosi ok. 28%, a kwota wolna od podatku w 2022 r. wynosi 9984 euro.
Warto tutaj zaznaczyć, że pierwsza klasa podatkowa przypisywana jest automatycznie, ale w przypadku, gdy np. samotnie wychowujesz dzieci i pobierasz przy tym zasiłki, możesz ją zmienić na drugą klasę podatkową.
Druga klasa podatkowa w Niemczech
Do drugiej klasy podatkowej w Niemczech zaliczają się jedynie osoby samotnie wychowujące dziecko i pobierające na nie zasiłki rodzinne. Do tej klasy nie jest się przypisywanym automatycznie, należy w tym celu złożyć odpowiedni wniosek w Urzędzie Skarbowym. Warunkiem, który trzeba spełnić, jest to, aby dziecko mieszkało w tym samym gospodarstwie domowym, co osoba pobierająca świadczenie.
Roczna kwota wolna od podatku dla drugiej klasy podatkowej wynosi 9984 euro, natomiast miesięczny dochód wolny od podatku dla tej klasy to 1908 euro.
Trzecia klasa podatkowa w Niemczech
Trzecia klasa podatkowa obejmuje największą liczbę osób w Niemczech. Znajdują się w niej osoby w związkach małżeńskich, potwierdzonych urzędowo związkach partnerskich oraz osoby owdowiałe (do roku od śmierci współmałżonka). W trzeciej klasie podatkowej znaleźć mogą się jedynie osoby, których współmałżonek, znajduje się w piątej klasie podatkowej, bądź jest bezrobotny. Zawsze, gdy jeden z małżonków wybierze trzecią klasę podatkową, drugi z nich przypisywany jest automatycznie do piątej. Najbardziej opłaca się, gdy o przypisanie do trzeciej klasy podatkowej wystąpi współmałżonek osiągający wyższe dochody, wtedy drugi przypisany zostanie od razu do piątej grupy.
Małżeństwa znajdujące się w trzeciej klasie podatkowej w Niemczech, muszą co roku składać wspólne zeznanie podatkowe, mają na to czas do 31 lipca. W 2022 r. roczna kwota wolna od podatku dla tej klasy wynosi 19 968 euro, natomiast miesięczny dochód wolny od podatku to 1788 euro. Wysokość podatku obowiązująca osoby w trzeciej grupie wynosi obecnie ok. 26%.
Czwarta klasa podatkowa w Niemczech
Czwarta klasa podatkowa w Niemczech obejmuje:
- małżeństwa, które nie wybrały innej klasy podatkowej;
- osoby świeżo po zawarciu małżeństwa lub uzyskaniu meldunku w Niemczech (przypisywani są tutaj automatycznie);
- małżonkowie, którzy osiągają podobne dochody (i oboje przebywają w Niemczech).
Ta klasa podatkowa najbardziej opłacalna jest wtedy, gdy dochody małżonków są podobne, w przeciwnym razie, warto by osoba osiągająca wyższy dochód wystąpiła o przydzielenie do klasy trzeciej, a wtedy, (jak już pisaliśmy wcześniej) współmałżonek przypisany zostanie automatycznie do klasy piątej.
Kwota wolna od podatku w klasie czwartej wynosi 9984 euro (na osobę), a miesięczny dochód wolny od podatku to 945 euro (na osobę).
Piąta klasa podatkowa w Niemczech
Do piątej klasy podatkowej przypisane są osoby, których współmałżonkowie bądź zarejestrowani partnerzy należą do trzeciej klasy podatkowej. Miesięczny dochód wolny od podatku w tej klasie wynosi 105 euro.
Szósta klasa podatkowa w Niemczech
Do tej grupy należą osoby, które posiadają więcej niż jedno źródło dochodu. W ramach tej klasy opodatkowany zostaje wyłącznie dochód pochodzący z drugiego miejsca zatrudnienia i nieprzewidziane są żadne ulgi ani kwoty wolne od podatku.
Klasa podatkowa jeśli współmałżonek mieszka w Polsce
Jeśli tylko jedno z małżonków pracuje w Niemczech, a drugie mieszka w Polsce, to sytuacja wygląda następująco:
- W przypadku, gdy łączne zarobki w co najmniej 90% podlegają niemieckiemu podatkowi dochodowemu, istnieje możliwość przypisania do trzeciej klasy podatkowej w Niemczech.
- Jeśli zarobki jednego z małżonków nie przekraczają kwoty 19.968 euro rocznie (stan na 2022 rok), to możliwość otrzymania trzeciej klasy podatkowej jest dana, nawet gdy niemieckiemu podatkowi dochodowemu podlega mniej niż 90% łącznych zarobków.
- Małżonek, który pracuje w Niemczech, musi dołączyć do niemieckiego rozliczenia podatkowego zaświadczenie o zarobkach współmałżonka pracującego i mieszkającego w Polsce.
- Jeśli wyjazd do Niemiec nastąpił np. w lipcu 2021 r., to do rozliczenia za ten rok będzie trzeba też dołączyć zaświadczenie o zarobkach osiągniętych w Polsce.
Skąd wiedzieć, do której klasy podatkowej się należy?
Po zameldowaniu w Niemczech, w ciągu kilku tygodni otrzymuje się Numer Identyfikacji Podatkowej, który trzeba przekazać pracodawcy. Urząd podatkowy przypisuje podatnika do danej klasy podatkowej na podstawie stanu cywilnego i informuje o tym pracodawcę. Dzięki temu może on odpowiednio odprowadzać zaliczki na podatek dochodowy pracownika. Informacja o klasie przypisanej klasie podatkowej, znajduje się na odcinkach wypłaty pod symbolem StKl, czyli Steuerklasse.
Ponadto w Niemczech obowiązuje elektroniczna karta podatkowa niem. Elektronische Lohnsteuerabzugsmerkmale (w skrócie ELStAM). Karta ta zawiera wszystkie informacje dotyczące podatnika, w tym także te o przypisanej klasie podatkowej. Niemieckie Urzędy Skarbowe udzielają informacji zawartych na karcie. W tym celu wystarczy zadzwonić bądź wysłać e-maila. Można też udać się tam osobiście, a urząd od ręki wystawi zaświadczenie o przydzielonej klasie podatkowej.
Czy można zmienić klasę podatkową w Niemczech i jak to zrobić?
Zmiana klasy podatkowej w Niemczech jest możliwa w kilku przypadkach, należą do nich:
- zawarcie związku małżeńskiego;
- zawarcie związku partnerskiego;
- separacja;
- rozwód;
- śmierć współmałżonka.
Jak już pisaliśmy wcześniej, osoby prowadzące jednoosobowe gospodarstwo domowe, przypisywane są automatycznie do pierwszej klasy podatkowej, jednak w przypadku gdy samotnie wychowują dzieci, mogą przenieść się do klasy drugiej. Ponadto opisane wyżej przypisanie współmałżonka do klasy trzeciej, skutkuje przeniesieniem partnera do klasy piątej. Kombinacja podatkowa zmienia się wtedy z 4/4 na 3/5.
Klasę podatkową można zmienić dwa razy w roku, a w szczególnych przypadkach, takich jak np. śmierć współmałżonka, nawet częściej. Żeby zmienić klasę podatkową w Niemczech, należy złożyć odpowiedni wniosek w Urzędzie Skarbowym (niem. Finazamt). Czas oczekiwania na rozpatrzenie wniosku wynosi od kilku do kilkunastu dni roboczych.
